تولید ناب چیست؟

فاطمه کیانی فر

مبحث تولید ناب اولین بار در سال های پایانی جنگ جهانی دوم و هم زمان با نیاز شدید ژاپن به وسایل نقلیه ی موتوری توسط تای چی اونو در شرکت تویوتا عنوان و سپس در سال 1990 به همت جیمز ووماک و همکاران وی از دانشگاه ام آی تی در قالب یک طرح تحقیقاتی مطرح و در کتابی به نام ماشینی که جهان را تغییر داد منتشر گشت.

تولید ناب در واقع از مزایای تولید دستی و انبوه استفاده و از معایبی چون قیمت بالا و عدم تنوع محصول نهایی اجتناب می کند. زیرا به طور خلاصه در تولید دستی نیروی کار ماهر ، حجم پایین تولید و قیمت نهایی بالا مطرح است که حتی با افزایش میزان محصول هم کاهش محسوسی نخواهد داشت. در تولید انبوه نیز عمدتا از ماشین آلات گران قیمت و  کارگران غیر ماهر استفاده می شود که همین امر هرگونه نوآوری در خط تولید را به دلیل گران تر تمام  شدن قطعه ی جدید عملا غیر ممکن می سازد در نتیجه محصول نهایی به بهای از دست رفتن تنوع فقط ارزان تر به دست مشتری خواهد رسید.

تای چی اونو مهندس شرکت تویوتا در دهه 1930 به آمریکا سفر و از شرکت اتوموبیل سازی فورد بازدید نمود ولی به این نتیجه رسید که سیستم تولید انبوه آنها پر از انواع اتلاف یا مودا است.هفت مودای مد نظر وی به شرح زیر می باشند:

تولید بیش از تقاضا

موجودی بالا در انبار

زمان های تاخیر

حمل و نقل های غیر ضروری

پردازش زیاد محصولات به دلیل طراحی اولیه ضعیف

حرکات زائد کارگران که ارزش افزوده ای به بار نمی آورد

تولیدات معیوب که باعث دوباره کاری یا از دست دادن سهم بازار می شوند

اصول اصلی تفکر تولید ناب نیز از قرار زیر است

برقراری جی آی اس

جلوگیری از تولید محصولات معیوب

توجه به نیازهای واقعی مشتریان

پیاده کردن اصول کایزن در کارخانه

گسترش ارتباطات درون مجموعه

از مهم ترین تفاوت های تولید ناب با تولید انبوه در کمال گرایی آن به معنای کاهش پیوسته ی قیمت ها، صفر کردن تعداد کالاهای معیوب ،تنوع بالای محصولات و صفر نگه داشتن موجودی است. در این سیستم به عکس تولید انبوه هرگاه کارگری در خط تولید با مشکل یا عیبی برخورد می کند می تواند شخصا و سریع تولید را متوقف کرده و به کمک سایر اعضا به رفع نقص بپردازد به نحوی که مطمئن شود دیگر چنین مشکلی پیش نخواهد آمد و همین امتیاز باعث حذف دوباره کاری ها می گردد.همچنین در تولید انبوه تهیه ی قطعات پس از طراحی اولیه  از طریق مناقصه  به طرف عرضه کننده واگذار می گردد ولی در تولید ناب این تعامل به صورت هرمی و براساس تجربه و سابقه ی همکاری عرضه کننده با کارخانه  است.در عمل نیز عرضه کننده و شرکت مذکور از طریق فنون مهندسی ارزش  هزینه ی هر جزء فرآیند تولید را کاهش داده و نتیجتا قیمت را بر اساس ظرفیت بازار و سود معقول دو طرف تعیین می کنند.

یکی دیگراز تفاوت ها سطح موجودی کارخانه است که با پیاده کردن سیستم کانبان این مقدار به صفر می رسد یعنی در هر مرحله فقط تعداد قطعه ای تولید می شود که حتما در مرحله ی بعدی مصرف خواهد شد. و نهایتا اینکه در تولید ناب بیش ترین توجه بر روی نیازهای مشتری و سهم بازار معطوف می شود و شرکت به دنبال مشتریان وفادار و ایجاد روابط مادام العمر میان کارخانه ، فروشنده و خریدار است که منجر به ایجاد یک رابطه ی برد – برد برای همه ی اجزاء می گردد.