میزگرد مجله روش،با موضوع بررسي نقش مهندسان صنايع در شرايط موجود / نظرات شما

حاضرین : علی اکبر سعیدی کیا، حمیدرضا پیراوی ونک، فروزنده طبيبي بوشهري، حسين حجازي، سعيد آروندي

سئوال 1) سیر تحول و وضعیت موجود کسب و کار مهندسین صنایع با توجه به شاخص ها و مؤلفه های اقتصادی چگونه است؟
(اشتغال- سرمايه گذاري- توليد)

نام نظر دهنده: سعيدي كيا
شرح نظر: بنظرم، سه دهه ي متفاوت در رشد مهندسي صنايع در كشور بوده است. اين سه دهه، شناخت و توسعه ي مهندسي صنايع و بكار گيري آنها در اداره ي امور صنعتي بوده. دهه ي دوم اداره ي سيستم ها بوده است و در دهه ي سوم كه از سال 80 آغاز شده، توسعه ي مفهومي مهندسي صنايع و كاربرد آن در سيستم ها در طراحي و توسعه بوده است كه انجام نشده و نياز به بازشناسي ماهيتي و توسعه ي كاربردهاي تكنيك هاي مهندسي صنايع را طلب مي نمايد. بحران هاي موجود هم از نظر اشتغال و فعاليت هاي آنها مؤثر بوده است.

نام نظر دهنده: حميدرضا پيراوي ونك
شرح نظر: تا سال 1386 در خصوص رشته ي مهندسي صنايع و به كارگيري متخصصان اين رشته شور و شوق خوبي در جامعه به وجود آمده بود اما به نظر من به دو دليل اين تب از بين رفت؛ اول به دليل ريسك به كارگيري مهندسان صنايع چرا كه مهندسان صنايع توليد فكر و ايده مي كنند و محصول نهايي متخصصان اين رشته فكر است و اولين چيزي كه در سازمان ها قابل حذف به نظر مي رسد بخشي است كه توليد فيزيكال ندارد.
دوم به دليل عملكرد خود مهندسان صنايع و جامعه ي مهندسي صنايع چرا كه متولي خاصي براي اداره ي امور رشته ي مهندسي صنايع در كشور وجود ندارد كه در نتيجه در دانشگاه ها مهندسين صنايع با شاخص هاي قابل قبول براي بازار كار تربيت نشد، زمينه هاي كاري جديد به وجود نيامد و زمينه هاي قبلي هم اشباع شد. جالب است بدانید در دنيا زمينه هاي جديدي مانند مهندسي صنايع در بهداشت و درمان به شدت رو به پيشرفت است.
به هر حال مهندسي صنايع نياز به يك بازتعريف دارد.

نام نظردهنده: فروزنده طبيبي بوشهري
شرح نظر: در دو سال اخير از لحاظ اشتغال روند نزولي براي مهندسين صنايع بوده و چند دليل عمده ي آن افزايش تعداد فارغ التحصيلان در اين رشته و كم بودن فرصت هاي شغلي بوده از نظر سرمايه گذاري و توليد به لحاظ ريسك بالاي اين دو مؤلفه در شرايط بحراني فعلي فعالان اين زمينه كمتر راغب به سرمايه گذاري و توليد براساس الگوهاي مشخص و ساختاريافته بودند و بيشتر بر اساس استفاده از رانت ها و يا سودهاي تضمين شده در اين بخش ها فعاليت انجام شده نه براساس طراحي و فكر بهينه سازي چون لزوماً الگوي طراحي شده توسط مهندسين صنايع در تقابل با شرايط پيش بيني نشده و بحران بوجود آمده بهترين پاسخ نبوده است.

نام نظر دهنده: حسين حجازي
شرح نظر: نقش مهندسان صنايع در دهه ي 1370 به جهت گسترش صنعت و تجارت در ايران و لزوم اداره ي آن، قابل ملاحظه بوده و اشتغال بسياري از فارغ التحصيلان را به همراه داشت. در ابتداي دهه ي 1380 نياز به ايجاد سيستم ها و روش هاي نوين در بخش هاي دولتي و خصوصي موجب گرديد كه تعداد بسياري از خبرگان مهندسي صنايع در کنار كارشناسان جوان فعاليت قابل توجهي داشته و سيستم ها و برنامه هاي كلان و خرد سازمان ها را نظم دهند. در نيمه ي دوم دهه ي 1380 به جهت مشكلات مختلف اقتصادي به ادامه ي كار روش ها و سيستم هاي موجود تا حدودي بسنده شده و نگهداري آن به تعدادي از نيروهای ثابت سازمان ها واگذار گرديد.

نام نظردهنده: سعيد آروندي
شرح نظر:  شاخص ها:
1-    توليد نا خالص ملي: در سال هاي اخير با افزايش توليد ناخالص ملي (GNP) مواجه بوده ايم. سهم اعظم اين افزايش توسط درآمد نفت حاصل شده است. به اين ترتيب، در سالهاي اخير با افزايش كالا و خدمات به نحو مشخص روبه رو نبوده ايم.
2-    بهره وري كلي اقتصاد ناشي از بهره وري نيروي كار و مديريت رشد قابل توجهي نداشته است.
3-    به لحاظ كاهش توليد ناخالص ملي(بجز درآمد نفت) طبعاً سطح اشتغال نيز كاهش يافته است.
4-    ميزان سرمايه گذاري: به نظر مي رسد طي سالهاي اخير، رشد سرمايه گذاري (در بخش هاي صنعت، عمراني و تجارت) مثبت بوده يا حداقل منفي نبوده است. يكي از علل كاهش بهره وري، افزايش اين عامل در قبال كاهش توليد كالاها و خدمات بوده است.

سئوال 2) با توجه به وضعيت شاخص هاي كسب و كار كه به نظر مي رسد همه در حال ركود مي باشند چرا از توانايي هاي مهندسين صنايع كه در اين دوران مي توانند اثربخشي داشته باشند كمتر استفاده مي شود؟

نام نظردهنده: سعيدي كيا
شرح نظر: به همان دليلي كه در سئوال اول به آن اشاره شد، بازشناسي توسط خود مهندسان صنايع و با مطالعه در حوزه هاي جديد و مطالعه ي وضعيت در سطح بين المللي و كشورهايي كه در آنها توسعه يافتگي مفهوم مهندسي صنايع انجام شده مي تواند راهگشا باشد.علت عدم استفاده، عدم شناخت از اثربخشي آنها و فعاليت هاي آنهاست. به عبارت صريح تر عدم توانايي مهندسان صنايع در شناساندن و شفاف سازي خدمات خود و در مقابل نيز عدم درك مديران و تصميم گيران از آنها بوده است.

نام نظردهنده: حميدرضا پيراوي ونك
شرح نظر: ما به جايي رسيده ايم كه بايد در بين فارغ التحصيلان مهندسي صنايع فرهنگ سازي كنيم تا بتوانند خودشان و توانايي هايشان را به بازار كار معرفي كنند.
مديران و تصميم سازان هم به طور صحيح با اين رشته آشنا نيستند، زماني بايد فرهنگ سازي مي شد تا مفهوم کلی به نام مهندسي صنايع در ذهن مديران و تصميم سازان شكل بگيرد که متاسفانه این کار انجام نشد.
ما اول يك مهندس صنايع هستيم بعد يك متخصص مديريت پروژه، متخصص مهندسي ارزش، متخصص نگهداري و تعميرات و …
مانند پزشكان كه اول يك پزشك هستند و بعد هركدام تخصص هاي مخصوص به خود را دارند. متأسفانه در سازمان ها به دليل عدم فهم مفهوم كلي مهندسي صنايع اولويت به كارگيري تكنيك ها و تخصص هاي مهندسي صنايع رعايت نمي شود که باعث شده توانایی بالای یک مهندس صنایع به طور واقعی در سازمان ها درک نشود.

نام نظردهنده: فروزنده طبيبي بوشهري
شرح نظر: اين مسئله سابقه ي تاريخي به قدمت تاريخ بوجود آمدن مهندسي صنايع دارد و در سالهايي كه از فعاليت مهندسين صنايع مي گذرد نقش هاي مهندسين صنايع قابل رؤيت و شناخت نبوده شايد به دليل اينكه خلاقيت و ساير عوامل تأثيرگذار در موفقيت اين رشته، مفهومي بوده و قابل اندازه گيري نيست. ضمن اينكه اكثر صاحبان صنايع و فعالان رشته هاي مختلف خود را در سازماندهي و سيستم دهي و بهينه سازي كار خود محق تر از كسي كه از خارج از حوزه ي فعاليت خود او بخواهد نظر بدهد مي دانند.
ضمن اينكه درس هاي مهندسي صنايع در قالب واحدهاي درسي و مهارتي چند ساعته يا يك روزه يا حتي ترمي به ديگران آموزش داده شده و رشته هاي ديگر با گذراندن اين دوره ها توانستند در اين حوزه ها كار را انجام دهند و معياري براي اندازه گيري موفقيت اين كارها نبوده است.

نام نظردهنده: حسين حجازي
شرح نظر: با توجه به عدم شناخت جامعه از مفهوم مهندسي صنايع و عدم تعريف و ارائه ي مطلوب نقش خود همواره توانايي آنان مغفول مانده است. البته در دوراني كه صنايع و سازمان هاي كشور از نظر مهندسي صنايع اختلاف زيادي با سازمان هاي روز دنيا داشت آموزش ها و مهارت هاي صاحبان اين رشته به جهت تغيير قابل توجه در پيشرفت كارها با اقبال خوبي روبرو شد ولي در حال حاضر براي اثر بخشي بيشتر نياز به سرمايه گذاري و فعاليت گسترده ي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي(هم در جامعه و هم در حوزه مهندسي صنايع) دارد.

نام نظردهنده: سعيد آروندي
شرح نظر:
1-    شناخت مديران(غير مهندس صنايع) و ساير مهندسين از مفهوم مهندسي صنايع و نگرش آنان به اهميت و نقش اين رشته: اين نگرش تفاوت ماهوي با آن چه كه مهندسي صنايع در واقع است، دارد. بنابراين جايگاه و نقش مهندسي صنايع و مهندسان صنايع در سازمان هاي ما نتوانسته به حتي حداقل هاي اين رشته برسد.
2-     نوع رفتار مهندسان صنايع طي سه چهار دهه ي اخير: مهندسان صنايع در هيچ دوره به نقش و عملكرد مناسب و درخور اين رشته نرسيده اند.

سئوال 3) براي فعاليت مهندسان صنايع در شرايط موجود نقش برنامه ريزي دانشگاه ها، انجمن هاي علمي- صنعتي و سازمان هاي مرتبط ديگر چيست؟

نام نظردهنده: سعيدي كيا
شرح نظر: با توجه به رسالت دانشگاه كه در حوزه هاي آكادميك و توليد علم و توسعه كاربرد علم بايستي فعاليت نمايند، بروز اين بحران يك ريشه مفهومي دارد كه از تعاريف و حوزه هاي عملكردي دانشگاهها به وجود آمده. پژوهشكده ها در ابعاد مختلف صنعت را به دانشگاه ها وصل مي نمايند و با يك رويكرد (INTERFACE MANAGEMENT) بايستي اين موضوع دنبال شود. بلوغ رشته ي مهندسي صنايع تابع رويكردهاي آموزشي و رشد مفاهيم آن در توسعه ي حوزه هاي كاربردي آن است.
براي رفع اين بحران می بایست پرچمداراني به عنوان پيشتاز از سوي دانشگاه ها و انجمن هاي علمي مرتبط برنامه ريزي و سازماندهي شده و براي رفع اين قضيه و يا حداقل شناخت آن فعالیت نمایند. اين كار با رشد خلاقيت درون سيستم ها امكان پذير مي شود.

نام نظردهنده: حميدرضا پيراوي ونك
شرح نظر: يك نكته اينكه در يك عبارت كامل مهندسي صنايع و سيستم، بخش سيستم تقريباً فراموش شده، بايد بر روي مفهوم سيستم و تفكر سيستمي بيشتر از پيش كار شود. تجربه در يادگيري TRIZ نشان مي دهد كه شناخت مفهوم سيستم يك ضرورت براي مهندسان صنايع است.
نكته ي ديگر اينكه بايد زمينه هاي جديدي براي اين رشته باز كرد، مطمئناً در دفعات اول كار سختي است اما بايد جنگيد و تأثير مهندسي صنايع را اثبات كرد. بايد در زمينه هاي کاری جديد توليد محتوي و توليد فكر كرد و تاثیر مهندسی صنایع را به طور ملموس نشان داد. در همين راستا بايد نهادي وجود داشته باشد كه به عنوان تسهيلگر عمل كند و همه ي نقش آفرينان مهندسي صنايع، از نسل هاي مختلف را دور هم جمع كند و اين جمع را مديريت نماید.

نام نظردهنده: فروزنده طبيبي بوشهري
شرح نظر: لازم است گروهي كه مي تواند همين گروه باشد متولي قضيه شود و يك بانك اطلاعاتي از كليه ي شكل هاي رسمي و غيررسمي كه در زمينه ي مهندسي صنايع فعاليت دارند ايجاد كند و با يكپارچه سازي اطلاعات در اين زمينه فعاليت هايي را براي ايجاد باور در دانشگاه ها و صنايع براي به كار گيري مهندسين صنايع به ثمر برساند. همینطور جلسات مستمر با موضوع هاي مختلف مرتبط تشكيل شود و معرفي آدم هاي موفق در زمينه هاي مختلف كه از مهندسي صنايع استفاده كرده اند به صورت جدي از طرف اين گروه انجام شود و رسانه اي شود.

نام نظردهنده: حسين حجازي
شرح نظر: در شرايط موجود نقش دانشگاه ها و انجمن هاي علمي و صنعتي براي فعاليت دانشجويان رشته ي مهندسي صنايع محدود به پروژه ها و كارآموزي داشجويي براي آشنايي آنان با مصداق هاي عملي مباحث علمي و صنعتي دانشگاهي است. در حال حاضر اين ضرورت احساس مي شود كه با حركتي گروهي سيستماتيك ارتباط صنعت و دانشگاه در زمينه ي مهندسي صنايع به چالش كشيده شده و زمينه ي ايجاد تحولي در نقش مهندسي صنايع در صنعت و دانشگاه فراهم گردد.

نام نظردهنده: سعيد آروندي
شرح نظر: اين حركت بايد بيشتر بر دو جنبه متكي باشد:
1-    جوشش و زايش مهندسي صنايع از درون.
2-    تشخيص، تعيين و تبيين مفهوم  مهندسي صنايع در ايران به نحو روشن، دقيق و مانع.

سئوال 4) نقش مهندسان صنايع به صورت فردي چيست؟

نام نظردهنده: سعيدي كيا
شرح نظر: مطالعه در مورد ماهيت رشته اي كه در آن تحصيل كرده اند و طرح سئوال از خود كه چه آموخته ام، براي چه آموخته ام، چه كرده ام، چه نتايجي داشته، چگونه مي توانم آنها را ارزيابي كنم و چگونه مي توانم آن را به ديگران منتقل كنم. اين فرآيند در ارتباط با ديگران و ساير مهندسان صنايع چگونه مي تواند شكل بگيرد تا من هم ارتقاي ذهني و تجربي بيشتر پيدا كنم.

نام نظر دهنده: حميدرضا پيراوي ونك
شرح نظر: بايد سرمان را بالاتر بياوريم و كاركردهاي نوين مهندسي صنايع را ببينيم، درك كنيم و با توليد فكر و محتوي آن را گسترش دهيم.

نام نظر دهنده: فروزنده طبيبي بوشهري
شرح نظر: هر فرد مي تواند با مستند كردن تجربيات خود و بررسي كاركردهاي مهندسي صنايع در عمل و تحليل علمي اين كاربردها خروجي هايي كه جذاب باشد نظير كتاب، فيلم و … و مصاحبه با افراد برجسته ي اين رشته فرهنگ مهندسي صنايع را اشاعه دهد.

نام نظردهنده: حسين حجازي
شرح نظر: نقش مهندسان صنايع به صورت فردي: آشنايي عميق با مفاهيم مهندسي صنايع، پيشينه و تحولات در اين زمينه، رشد آگاهي خود نسبت به اثربخشي توانايي هاي مهندسي صنايع در تحول سيستم ها و صنعت و تعهد آگاهانه نسبت به پيشرفت جامعه.

نام نظردهنده: سعيد آروندي
شرح نظر:
1-    طراحي و ايجاد چشم انداز و استراتژي براي خويشتن.
2-    درك و شناسايي دقيق از مفهوم مهندسي صنايع به صورت جامع، علمي و واقع بينانه در جهان و ايران.
3-    تعيين نقش و موقعيت و جايگاه خويش در مسير حرفه اي مهندسي صنايع.
4-    ارائه ي تعريف مجدد و ديدگاه روشن از مهندسي صنايع در ايران پس از طي كردن سه مرحله ي قبلی.
5-    به اشتراك گذاشتن يافته ها و دريافته ها در مسير حرفه اي مهندسي صنايع با ديگر مهندسان صنايع.