شیجیو شینگو. مهندسی با چشمان میکروسکوپی / هادی آقازاده

در سال های آخر عمرش که توام بود با نشستن روی صندلی چرخ دار، یکبار به دعوت دوست صاحب رستورانش، برای صرف شام دعوت شد. وقتی پیرمردی باشی که سنی از تو گذشته باشد و بیماری جسمی ات، آسایشت را تهدید کند، اولین ایده ای که به ذهنت می رسد این است که جایی دبش و راحت در گوشه ای از رستوران پیدا کنی و منتظر گارسون باشی تا غر زدن های دوران پیری ات را سر او هم خالی کنی.

ولی او این گونه نبود. در بدو ورود به رستوران، بعد از سلام و احوال پرسی کوتاهی، بلافاصله از دوستش می خواهد تا از تمامی قسمت های رستوران بازدید کند. دوست حیرت زده اش که انتظار چنین درخواستی را نداشت، سرانجام در برابر این پیرمرد تسلیم می شود.

پیر مرد پس از مدتی کاوش و سرک کشیدن به قسمت های مختلف رستوران، به پیش دوستش می آید و می گوید: فرآیند پختن و خدمت به مشتری تان یک فرآیند فشاری است. چرا از سیستم کشش استفاده نمی کنید و بر اساس تقاضای مشتری، غذا طبخ نمی کنید؟

دوستش در جوابش می گوید: پختن بر اساس تقاضای مشتری غیر ممکن است. مشتری ها درخواست های متنوع و تضاد گونه ای دارند و ما قادر به تهیه غذا در زمان کافی نیستیم.

پیرمرد تسلیم نمی شود و سریع بر روی تکه کاغذی تمامی فرآیند پخت و پز رستوران را برای صاحبش ترسیم می کند و ثابت می کند با اصلاح و بهبود فرآیند طبخ غذا، نه تنها این امر ممکن است که هزینه ها را نیز به شدت کاهش می دهد. این ایده در نهایت عملی می شود و رستوران بر اساس تقاضای مشتری طرح ریزی می شود. این پیرمرد کسی نبود جز دکتر شیجیو شینگو.

دکتر شیجیو شینگو در سال 1909 در یکی از جنوبی ترین شهر های ژاپن به نام ساگا، به دنیا آمد. ایام جوانی را در زادگاهش سپری کرد و در نهایت برای ادامه تحصیل در رشته ی مهندسی صنایع، وارد دانشگاه یاماناشی شد.

پس از فارغ التحصیلی به عنوان مشاور مدیریت در شرکت های مزدا و صنایع سنگین میتوسوبیشی، به فعالیت پرداخت تا اینکه در سال 1969 یکی از مهمترین اتفاق های زندگی اش رخ داد. دکتر شینگو به عنوان مشاور وارد شرکت خودروسازی تویوتا شد. یعنی وقتی که 24 سال از فعالیت حرفه ای خود را پشت سر گذاشته بود. در این سال ها تویوتا هنوز معروفیت جهانی نداشت و تنها چند سال از اصلاحات تایچی اوهنو می گذشت و بسیاری از فرضیات هنوز ثابت نشده بودند.

فرضیاتی که در همان بدو ورود ذهن دکتر را به خود مشغول ساخت. مشاهده های عمیقش او را به نقطه ضعف سیستم تولیدی جدید تویوتا هدایت کرد. او به این نکته پی برده بود که تعویض خط تولید برای تولید محصولات مختلف مطابق با خواست مشتری جز با بهبود در زمان تعویض قالب ها امکان پذیر نخواهد بود. مطالعات او سر انجام نتیجه داد و توانست الگویی عملی برای تعویض قالب ها در کمتر چند دقیقه ارائه دهد ( SMED ) قالب هایی که تعویض آنها نیازمند صرف دقت بسیار زیاد و صرف زمان چند ساعت بود به مرور و با بهبود مستمر در چند دقیقه تعویض می شد و قابلیت انعطاف پذیری عجیبی به خط تولید می داد. بهبود های او به همین جا ختم نشد، چشم های تیز بین او که حالا به میکروسکوپ معروف شده بود، دید که چگونه خطاهای انسانی و ماشینی، وقفه های ناخواسته در خط تولید ایجاد می کند بنابراین پروژه ی بعدی را اینگونه تعریف کرد: چگونه می شود سیستمی را طراحی کرد که خطا در آن رخ ندهد؟ تلاش های او منجر به ابداع سیستم های خظا ناپذیری ( POKA YOKE ) شد. سیستم هایی که به شدت در کارخانه های امروزی از آنها استفاده می شود. او باز هم بیکار نماند و مفهومی را به دنیا معرفی کرد که انقلابی در سیستم های تولیدی محسوب می شد، او مفهوم نقص کیفی صفر (ZQD ) را بسط و گسترش داد و زمینه های تثبیت سیستم تولید تویوتا به عنوان یک سیستم تولید جدید را فراهم کرد. بسیاری او را در کنار تایچی اوهنو از بنیانگذاران سیستم تولیدی تویوتا می دانند.

در غرب او را بهتر از ژاپن می شناسند. شاید به لطف آشنایی اش با نرمان بودک کسی که بیش از 100 کتاب مدیریتی ژاپنی را به انگلیسی ترجمه کرد، باشد. یکی از معروف ترین کتاب از 18 جلد کتابش « بررسی سیستم تولید تویوتا از منظر مهندس صنایع » است که هنوز ترجمه فارسی نشده است.

دکتر شینگو پس از 81 سال زندگی و یادگار گذاشتن میراث های ارزشمند دار فانی را وداع گفت. به پاس قدردانی از زحمات دکتر شینگو، جایزه ای تحت عنوان « Shigno Prize » در آمریکا راه اندازی شده است و به کسانی که در زمینه کنترل کیفیت جامع ، کایزن و تولید ناب فعالیت های مثمر ثمری داشته باشند، اعطا می شود.

منابع:

–         Advanced praise for Kaizen and the art of creative thinking- jeffry liker

–         www.shingoprize.org

–         www.en.wikipedia.org